Չի կարելի գողանալ պատմությունը

Հայաստանը օր-օրի փոքրանում է՝ քաղաքական գործիչների՝ միմյանց նկատմամբ նախանձի, չարության պատճառով և արդյունքում: Երբ պետք է մեծ-մեծ բաներից խոսե,լ մեր քաղգործիչները դառնում են ամենաազգասեր հայերը, երբ խոսքն ավելի մոտ է սեփական շապիկին, դառնում են ամենավերջին փոքրոգին:
Ժամանակին «Ղարաբաղ» կոմիտեի երկու լիդերների`Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և Վազգեն Մանուկյանի հակամարտությունը հասցրեց նրան, որ արդեն հենց կոմիտեի ներսում առաջացավ երկու խումբ` լևոնական և վազգենական: Հիշում եմ, դեռեւս ՀՀՇ հիմնադիր ժողովից սկսած, լևոնականների ու վազգենականների միջև անհամաձայնություններ կային: Հետագայում պատմությունից քիչ թե շատ տեղյակները տեսան, թե ինչի վերածվեց այդ երկու խմբերի հակասությունը, որը և 1996-ին տարավ հակալևոնական շարժման՝ նաեւ ՀՀՇ-ի ներսում: Վազգեն Մանուկյանը հնարավորություն ունեցավ իր քաղաքական ու անձնական ամբիցիաները իրացնելու նախագահական ընտրությունների ժամանակ: 1996-ի մասին միշտ մեկ այլ տոնայնության մեջ է խոսել Մանուկյանը և, եթե չեմ սխալվում, առաջին անգամ է խոստովանում, որ այն ժամանակ ԱԺ դարպասները ջարդելու հետ ինքը, այսպես ասած, ամենաուղիղ կապն է ունեցել: «Ժամանակ» թերթին տված հարցազրույցում Մանուկյանն ասել է. «Մենք գնացել ենք, չափարները ջարդել ենք, մտել ենք Ազգային ժողով, որն այն ժամանակ կենտրոնական հանձնաժողովն էր, միայն մի պահանջով`որ տուփերը բացեն, ստուգեն»: Սա, թեև հետաքրքիր դրվագ է, բայց ամենակարևորը չէ այս հարցազրույցում: Մանուկյանն ասում է, որ Արցախյան պատերազմում տարած հաղթանակը Երբեք Լևոն Տեր-Պետրոսյանին չի վերագրվել: «Երբ ասում են, որ Տեր-Պետրոսյանի ժամանակ հաղթանակներ են եղել, այդ միտքը առաջին ժամանակ հնչեց այն ժամանակ, երբ 2008-ին առաջադրվեց»:
Երբ երկրի նախագահը գերագույն գլխավոր հրամանատարն է, անհնար է, որ նա կապ չունենա պատերազմում տարած հաղթանակի հետ: Պարզապես չի կարող այնպես լինել, որ նախագահը պատերազմական գործողություններից իրեն դուրս դնի: Ուրեմն ինչով էր զբաղված Տեր-Պետրոսյանը, երբ ողջ երկիրն զբաղված էր պատերազմով: Ուրիշ հարց է, որ պատերազմի դաշտում կարող էին անսպասելի հարցեր ծագել, և գլխավոր հրամանատարները, ջոկատների հրամանատարները սեփական նախաձեռնությամբ այս կամ այն գյուղի համար մարտեր մղեին: Դրանք հատուկ են պատերազմական իրավիճակներին, երբ վայրկյանի ուշացումը կարող է ճակատագրական լինել, բայց մարտական գործողությունների իրականացման ողջ տրամաբանությունը քննարկվում, համաձայնեցվում է երկրի նախագահի հետ: Հայաստանի պարագայում դա բացառություն լինել չէր կարող: Նույնիսկ Տեր-Պետրոսյանի շատ ընդդիմախոսներ ասել են, որ նման հայտարարությունները իրականության հետ կապ չունեն: Այդ մասին խոսել է նաև Շուշիի առանձնակի գումարտակի հրամանատար Ժիրայր Սեֆիլյանը, ով ամենևին էլ Տեր-Պետրոսյանի համախոհը չէ: Առաջին նախագահը սխալներ ունեցել է թե՛ ՀՅԴ-ի հարցում, թե՛ կադրային հարցերում, ինչում նրան մեղադրում էին իր ընդդիմախոսները, բայց ասել, որ նա Արցախյան պատերազմում տարած հաղթանակի հետ առնչություն չունի, աբսուրդ է:
Երբ քաղաքական գնահատականը համեմվում է անձնական չարությամբ, տուժում է երկիրը: Վազգեն Մանուկյանը հարցազրույցի ժամանակ խոսում է պատմություն կեղծելուց և երիտասարդ սերնդին ապակողմնորոշելուց, բայց ինքը զբաղվում է նույն բանով: Ով` ով, բայց Մանուկյանի նման խելացի մարդը պետք է մինչև հիմա եզրահանգումներ արած լիներ, թե ինչու Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և հաղթանակի մասին խոսվեց հենց 2008-ին: Տասը տարի երկիրը ղեկավարում էր մի մարդ, ով հետևողականորեն զբաղված էր ուղեղների լվացմամբ: Ռոբերտ Քոչարյանն իր ղեկավարության տարիներին հասավ նրան, որ հայաստանցիների համար շատ կարևոր` պատերազմ և հաղթանակ բառերը փոխարինեց «ցուրտ և մութ տարիներ» արտահայտությամբ: Չխորանալով մանրամասների մեջ, պարզապես հիշեցնեմ, որ Վազգեն Մանուկյանը մեզ հետ ապրում էր նույն Հայաստանում:
Հայաստանի Հանրապետության պատմության մեջ ընդդիմադիր գործիչներից ոչ մեկը այսքան, մեղմ ասած, անբարեհաճություն չի ունեցել իշխանության նկատմամբ, նույնիսկ ինքը` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը 2008-ի ընտրություններից հետո Սերժ Սարգսյանի նկատմամբ, որքան Վազգեն Մանուկյանը` 1996-ի իրադարձությունների ֆոնին: Հայաստանի և Ղարաբաղի յուրաքանչյուր քաղաքացի զրկանքներ է կրել պատերազմի տարիներին: Դա մեր յուրաքանչյուրի պատմությունն է: Չի կարելի գողանալ պատմությունը, նույնիսկ եթե այդ պատմության որոշ մանրամասներ քիմքիդ հաճո չեն:

Կարինե ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հե՜յ, հեղափոխություն, ո՞ւր մնացիր
• Հանրահավա՞ք եք ուզում, ինքնե՛րդ էլ արեք
• Եռյակում միմյանց հետ հայտարարություններո՞վ են խոսում
• Գյումրու ռուսական ռազմակայանը նախընտրելի ԶԼՄ-ներ ունի՞
• Սխալ տնտեսական քաղաքականությունը հարվածում է սպառողի գրպանին
• «Ժառանգության» հետ մի բան այն չէ
• Օրենքները լավն են, երբ գործում են
• «Ժառանգությունն» ինքն է իրեն դուրս դրել ընդդիմադիր դաշտից
• Ո՞վ պետք է փոխհատուցի գյուղացու կրած վնասի համար
• Դեղերի գները, այնուամենայնիվ, կբարձրանան
• Լիդինգթոն. «Հայ-թուրքական արձանագրությունները պետք է կատարվեն առանց հետաձգման»
• Ծառուկյանն ավելի քան կոմպրոմիսային է
• ԲՀԿ-ի «վազքը» ավելի կարճ կլինի, քան ենթադրվում էր
• Նոր ընդդիմություն կձևավորվի՝ ընդդեմ իշխանության և ոչիշխանականների
• Իշխանափոխությունից հետո «լավ» ընկերները կմնա՞ն համակարգում
• Հոկտեմբերի 27-ի բեռն ու Հայաստանի ապագան
• Գագիկ Ծառուկյանը ներողություն կխնդրի՞
• Ի՞նչ կա Ծառուկյանի մտքին
• Երբ որդեկորույս մայրերին քաշքում են ինչպես խուլիգանների
• Երբ հասցեատերն ավելի կարևոր է, քան հարցն ինքնին

Մեկնաբանություններ